در این مطلب به ابعاد مختلف موضوع زنان جهان و زن‌کشی می‌پردازیم:
حمایت از زنان در برابر خشونت مبتنی بر جنسیت یک موضوع حقوق بشری است که اغلب در سطح جهانی نادیده گرفته می‌شود. در آمریکای لاتین، قوانین برای حمایت از زنان وجود دارد. اما این قوانین اغلب به طور یکسان اجرا نمی‌شوند و غالباً فقدان اراده سیاسی برای رعایت کامل قانون و تعهدات بین المللی وجود دارد. تمامی ایالتهای آمریکای لاتین کنوانسیون رفع تمامی اشکال تبعیض علیه زنان را تصویب کرده‌اند.
چهارده تن پروتکل اختیاری کنوانسیون را تصویب کرده‌اند که صلاحیت کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل متحد را برای نظارت بر انطباق دولت ها و دریافت و بررسی شکایات از افراد در حوزه قضایی خود به رسمیت می‌شناسد. این ۱۴ مورد از سیستم حقوق بشر بین آمریکایی پیروی می‌کنند که شامل کنوانسیون بین آمریکایی در مورد پیشگیری، مجازات، و ریشه کنی خشونت علیه زنان (کنوانسیون بلم دو پارا) است، که تأیید می‌کند خشونت علیه زنان نقض حقوق انسانی آنهاست. اما تعهدات بین‌المللی همیشه به کاربرد مؤثر روح قانون یا خود قانون برای توقف مؤثر خشونت علیه زنان تبدیل نشده است.
بر اساس گزارش «تحلیل جنسیتی مرگ‌های خشونت‌آمیز» که در سال ۲۰۱۶ توسط Small Arms Survey منتشر شد «از بین ۲۵ کشوری که بالاترین نرخ‌های زن‌کشی را در جهان دارند، ۱۴ کشور از آمریکای لاتین و کارائیب هستند».
انواع زن‌کشی
دسته‌های متعددی از زن کشی وجود دارد. از جمله زن کشی توسط محرم، زن کشی توسط غیر محرم، قتل های ناموسی، جنایات گرایش جنسی-تنفر، قتل زنان و دختران بومی، زن کشی مرتبط با جهیزیه، جنایت سازمان یافته زن کشی و قتلهای هدفمند زنان در درگیری‌های مسلحانه.
در سرتاسر جهان، مانند آمریکای لاتین، میزان زن کشی به شدت بالاست. مرگ به دلیل جهیزیه عامل قتل هزاران زن در سال به ویژه در جنوب آسیا است. بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، ۲۴۷۷۱ مورد مرگ به دلیل مهریه در هند برآورد شده است. در اردن، هر سال ۱۵ تا ۲۰ قتل ناموسی گزارش می‌شود. به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از رویترز، بر اساس گزارش رصدخانه ملی زنان شهروندی (OCNF) در مکزیک، ۲۳۱۸ زن طی ۹ سال به قتل رسیده‌اند.
پایگاه داده جهانی خشونت مسلحانه ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که بین سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲، به طور متوسط ۶۰۰۰۰ زن در سراسر جهان به خشونت کشته شده اند.
آمار زن‌کشی در بخش‌های مختلف
در سطح جهانی السالوادور و هندوراس با نرخ بیش از ۱۰ قتل در هر ۱۰۰۰۰۰ زن برجسته هستند. میزان خشونتی که بر زنان در السالوادور و هندوراس تأثیر می‌گذارد از مجموع قتلهای مردان و زنان در برخی از ۴۰ کشوری که بالاترین میزان قتل در جهان را دارند، مانند اکوادور، نیکاراگوئه و تانزانیا بیشتر است.
بر اساس گزارش کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین و کارائیب (ECLAC) به طور متوسط روزانه ۱۲ زن در سراسر منطقه به قتل می رسند. با این حال، به دلیل محدودیت داده‌ها، اعداد ECLAC شامل برزیل نمی شود، کشوری که یکی از بدترین سوابق خشونت مبتنی بر جنسیت را دارد.
در سال ۲۰۱۴ زنان سازمان ملل و دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر پروتکل نمونه آمریکای لاتین را برای تحقیق در مورد قتلهای جنسیتی زنان راه اندازی کردند. هدف زنان سازمان ملل، حمایت از کشورهایی بود که این پروتکل را برای تدوین قوانین تخصصی در مورد زن کشی تصویب کردند، به ویژه برای بررسی مناسب و مجازات همه اشکال خشونت علیه زنان.
ایراداتی در جمع‌آوری داده‌ها
بسیاری از داده‌هایی که در مورد قتل‌ها جمع‌آوری می‌شود بر اساس جنسیت تفکیک نشده‌اند که منجر به بسیاری از قتلهای زنان می‌شود. به ویژه در درگیری‌های مسلحانه و مناطق فقیر. با این وجود اخیراً پیشرفت‌هایی در جمع‌آوری و در دسترس بودن داده‌ها در مورد زن‌کشی صورت گرفته است. از سال ۱۹۹۵، بیش از ۱۰۰ کشور حداقل یک نظرسنجی در مورد این موضوع انجام داده اند.
پروتکل نمونه زنان سازمان ملل متحد ابزاری برای کمک به پلیس، دادگاه ها، مقامات در بخش های قضایی و پزشکان قانونی برای بررسی مناسب قتل زنان است. از لحاظ تاریخی، در آمریکای لاتین و در سراسر جهان جنایات ناشی از نفرت علیه زنان و تحقیقات و پیگرد قانونی آنها از پروتکل های خاصی پیروی نکرده است. فعالان استدلال کرده‌اند که فقدان تعاریف، استانداردها و رویه‌های منسجم و بین‌المللی به تداوم نرخ بالای زن‌کشی کمک کرده است.
ابهامات توصیفی و قانونی
توصیف نادرست زن کشی نیز فراوان است. در کشورهایی مانند شیلی یا نیکاراگوئه، قتل زنان – که در مکان‌هایی مانند کلمبیا زن‌کشی محسوب می‌شوند – به طور مشابه تعریف نمی‌شوند، برای مثال اگر قربانی رابطه‌ای با مجرم نداشته باشد قتل زن کشی محسوب نمی‌شود.
قوانین در مکزیک همچنین در مورد آنچه که قانون به عنوان زن کشی تعریف می کند مبهم است. برای مثال، ایالت چی‌هواهوا، کشتن زنان از طریق خشونت شدید را متفاوت از سایر قتل‌ها به حساب نمی‌آورد. برای اینکه قتل قربانی در ایالتهای مکزیک به عنوان یک زن‌کشی در نظر گرفته شود باید نشانه‌هایی از تجاوز جنسی یا مثله کردن داشته باشد. کشورهای السالوادور، هندوراس و مکزیک که قاچاق مواد مخدر و نرخ بالای جرم و جنایت در آن بالاست نیز از مصونیت از مجازات رنج می‌برند.
در مکزیک، رصدخانه زن‌کشی، ائتلافی از ۴۳ گروه که جنایات مربوط به زنان را مستند می‌کند، اعلام کرده که تنها ۱۶ درصد از قتلهای زنان در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به‌عنوان زن‌کشی طبقه‌بندی شده و تنها ۱.۶ درصد به محکومیت انجامیده است. سازمان زنان سالوادور برای صلح (ORMUSA) در السالوادور اعلام کرده که در ۱۲ درصد از موارد خشونت علیه زنان گزارش شده، مرتکبین معمولاً قضات، دادستان‌ها، وکلا و افسران پلیس در جوامع مورد نظر بوده‌اند.
زن‌کشی در ایران
در ایران قتل مونا حیدری توسط شوهرش در ۱۴ بهمن مردم را شوکه کرد. یک وب‌سایت رسانه‌ای ایرانی این ویدئو را در ۱۴ بهمن منتشر کرد. مقتول که مونا نام داشت ۱۷ ساله بود. شوهر و قاتل او سجاد ۲۱ ساله، دقایقی قبل از فیلمبرداری با کمک برادرش سر او را بریدند. داستان مونا از ۱۲ سالگی و زمانی که با زور با سجاد ازدواج کرد آغاز شد.
به گزارش رسانه‌های ایران به نقل از دوستان وی، او در ۱۴ سالگی مادر شد و سرانجام در اواسط سال ۲۰۲۱ از خشونت خانگی گریخت. او سپس خود را بدون پول و مورد آزار و اذیت مرد دیگری دید و از پدرش درخواست کمک کرد. پدرش او را به اهواز برد. شوهرش او را در 5 فوریه پیدا کرد و کشت. این ویدئو یادآور واقعیت قتل های ناموسی در ایران است. طبق گفته دیده‌بان حقوق بشر، قتلهای ناموسی عموماً توسط اعضای مرد خانواده علیه اعضای زن خانواده که تصور می‌شود، باعث آبروریزی خانواده شده‌اند، انجام می‌شود.
این جرایم می‌تواند مربوط به امتناع از ازدواج یا انعام جنسی و همچنین درخواست طلاق باشد. در حالی که مقامات ایرانی تمایل دارند آمار قتل های ناموسی را پنهان یا دستکاری کنند فعالان در حال پیگیری این موارد هستند.
نویسنده: منیژه موذن
