زنان علاوه بر مواجهۀ بیشتر با خشونت خانگی، روبرو شدن با تأثیرات بهداشتی و اجتماعی خاص، از دست دادن شغل و مشکلات مالی را نیز در این دوران تجربه کردند.
در واقع افزایش نابرابری جنسیتی در بازار کار از عمده تأثیرات کرونا در اشتغال زنان بوده است. در این مطلب به آنچه بیماری کووید ۱۹ چه بر سر اشتغال زنان آورده است می پردازیم.
آیا کووید ۱۹به برابری جنسیتی که زنان در محیط کار کسب کرده بودند آسیب زده است؟
آمارها نشان می‌دهند که شکاف جنسیتی در محیط کار بین زنان و مردان قبل از همه‌گیری کرونا همچنان وجود داشته است و زنان باتوجه به قوانین تبعیض‌آمیز به آرامی در محل کار پیشرفت می‌کردند. ولی بعد از این بیماری خطر پیشرفت معکوس برای زنان به وجود آمد. کووید ۱۹علاوه بر اقتصاد جهانی، برابری جنسیتی برای اشتغال زنان را هم عقب انداخت و تعادلی را که زنان باید در محل کار برقرار می‌کردند را تغییر داد. آمارها نشان می‌دهند که در این دوران زنان ۱.۸ درصد بیشتر از مردان بیکار شدند. در واقع از هر چهار زن یک زن در مقایسه با یک مرد از هر پنج مرد به ترک شغل یا کار نیمه‌وقت اقدام کرده‌اند. سه گروه از زنان بیشترین تأثیر را از این بیماری گرفته‌اند: مادران شاغل، زنان در پست‌های ارشد و مدیریتی و زنان رنگین‌پوست. گزارش McKinsey (قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت مشاور مدیریت)
در سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی می‌کند که شکاف دستمزد پس از رکود همه‌گیری ۲ درصد افزایش می‌یابد و این در حالی است که زنان همچنان درآمد کمتری نسبت به مردان دارند. عواقب این اتفاق برای مشاغل و دستاوردهای شغلی زنان می‌تواند فاجعه‌بار و طولانی‌مدت باشد. زنان قراردادهای موقت با محیط‌های کاری امضاء می‌کنند که تأثیر مستقیمی در استقلال مالی آنها، امنیت مالی، بازنشستگی و… دارد و آنان را در موقعیت آسیب‌پذیر قرار می‌دهد.
شرکت‌ها و مؤسسات چه تأثیری در کم شدن سوگیری علیه زنان در دوران کرونا دارند؟
تا زمانی که کارفرمایان از انعطاف‌پذیری استقبال نکنند، مسئولیت‌های کار و خانه همچنان بسیاری از زنان را به نقطۀ شکست در کار سوق می‌دهد.
مراقبت از کودکان و بیماران در دورۀ همه‌گیری تا حد زیادی بر دوش زنان بود و این فشارها به این معنی است که زنانی که خارج از منزل شاغل هستند، بیشتر از مردان نیروی کار را ترک می‌کنند. فقدان انعطاف‌پذیری محیط‌های کاری یکی از دلایل اصلی زنان در ترک شغلشان است. . بچه‌ها در نهایت می‌توانند تمام وقت به مدرسه یا مهدکودک بازگردند و همه چیز تا حدی به حالت عادی برگردد. پس اگر شرکت‌ها منعطف برخورد کنند و حمایت خود را در حال حاضر تقویت کنند، می‌توانند از استخدام مجدد نیروی کار که پرهزینه هم است، خودداری کنند و زنان هم متحمل هزینه‌های مادی و معنوی کمتری شوند.
مشارکت زنان در نیروی کار ایران و تأثیر کرونا در اشتغال آنها چه بود؟
در سال ۲۰۱۹ ایران رتبۀ ۱۷۵ در بین ۱۸۰ کشور را در مشارکت ۱۸ درصدی زنان در اشتغال کسب کرد. این مسئله ناشی از سوگیری استخدام زنان و تبعیض علیه آنها در ایران است. در دوران همه‌گیری، مشارکت اقتصادی زنان تا ۲۰ درصد کاهش یافت. نرخ پایین مشارکت در بازار کار (Labor market participation) در ایران برای زنان، با همه‌گیری بیماری کرونا تا ۱۴ درصد نیز کاهش یافت. در ایران سوگیری ضمنی از هنجارهای اجتماعی وام گرفته شده که معتقدند مردان نان‌آور خانه هستند پس آنها را سزاوارتر از زنان برای مشاغل می‌دانند. این دیدگاه بدون توجه به وضعیت اقتصادی زنان در نظر گرفته می‌شود.
چه کنیم؟
هرچه زنان بیشتر از محیط کار دور باشند به همان اندازه بازگشت به کار برایشان سخت‌تر است .
در واقع به تعداد ماه‌ها و سال‌هایی که زنان از محیط کار دور می‌شوند کمک مستقیمی به افزایش شکاف دستمزد بین سایر زنانی می‌شود که در نیروی کار مانده‌اند و در واقع زنان در دهۀ گذشته دستاوردهای قابل توجهی در مشارکت در محل کار کسب کرده‌اند. ولی این پیشرفت در خطر حذف شدن است. بازگشت مادران به کار مستلزم تفکر طولانی مدت در مورد انواع مشاغلی است که زنان می‌توانند همپای مردان در آنها کار کنند. باز کردن فرصت‌های برابر شغلی برای زنان در زمینه‌های مختلف نه تنها به کاهش شکاف جنسیتی کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی پایدارتری را هم در آینده برایشان فراهم می‌کند.
اگر یک فاصلۀ زمانی وجود دارد و در رزومۀ کاری واضح است، احتمالاً برای مراقبت از کودک بوده و البته این بدان معنا نیست که آن شخص همۀ چیزهایی را که قبلاً می‌دانسته و بابت آنها آموزش دیده است فراموش کرده باشد. پس نباید مسیر بازگشت زنان برای ورود مجدد به نیروی کار را برایشان سخت‌تر کنیم. بدون اقدام جامع دولت‌ها برای کاهش تأثیرات جنسیتی همه‌گیری کووید، زنان با واژگونی حقوق به سختی به دست آمدۀ خود مواجه می‌شوند. تا زمانی که نابرابری بین زنان و مردان حل نشود پیگیری اهداف توسعۀ پایدار و پیشرفت در جوامع نیز ممکن نیست.
نویسنده: مهتاب روشن
برای آگاهی از انواع آزارهای جنسی در محیط کار به مبارزه با انواع آزار جنسی (ویژه کارمندان) مراجعه نمایید.
