به مناسبت هشتم مارس، روز جهانی زن، که موضوع آن منع تبعیض و خشونت علیه زنان است، سازمان جهانی کار پیش از هر چیز بحث آزار جنسی در محل کار را، که شکلی از تعرض پنهانی اما نگران‌کننده است، مطرح می‌کند. پس آمادمی چراغ در مقاله ی زیر به موضوع وقتی محل کار جای خود را به مکانی برای آزار جنسی می‌دهد می پردازد:
ژنو (خبررساني سازمان جهانی کار) – سیساندرا، بیست و هشت ساله، تأثیر آزار جنسی در محل کار را به‌خوبی درک می‌کند. او به‌عنوان تکنیسین ارتباطات دوربرد، در شهر دوربان آفریقای جنوبی، در محیطی کار می‌کند که تحت سلطه‌ی مردانه است. سيساندرا چنین به یاد می‌آورد: «مدیرم به دفتر آمد. شماره تلفنم را خواست و من هم شماره‌ام را به او دادم. نپرسیدم چرا تلفنم را می‌خواهد، چون به‌خاطر پست و مقام‌هایی که داشت، فردی رده‌بالا بود و در هر گروه و اجتماعی مورد احترام. و بعد شروع کرد به لمس سينه و اندام‌های خصوصی بدن‌ام. حس خیلی بدی داشتم و ناراحت بودم. نگذاشتم ادامه دهد. سپس از دفتر خارج شدم و به او گفتم که می‌روم سرپرست‌ام را در جریان می‌گذارم. خود را تعرض‌شده و وحشت‌زده احساس می‌کردم. حتی اگر به او می‌گفتم که می‌روم و همه‌چیز را تعریف می‌کنم، بعد که فکرش را که می‌کردم می‌دیدم نمی‌توانم، چون در صورتی که حرف می‌زدم باید خطر از دست دادن شغلم را به جان می‌خریدم.»
تجربه‌ی سیساندرا تنها مورد این مسئله نیست. به‌گفته‌ی سازمان ملل متحد، بین چهل پنجاه درصد زنان اتحادیه‌ی اروپا مورد دست‌درازی‌های جنسی، تماس‌های فیزیکی یا پیشنهادهای کلامی‌ای که به آن‌ها توجهی نشده و یا دیگر آشکال آزار جنسی در محل کارشان قرار گرفته‌اند؛ در کشورهای آسیا-اقیانوسیه این نسبت سی تا چهل درصد است.
به‌گفته‌ی کمیسیون استرالیایی حقوق بشر، در استرالیا بیست و پنج درصد زنان در محل کار مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند؛ همچنین مردها نیز ممکن است در محل کارشان قربانی آزار جنسی شوند، اما موارد آن بسیار کمتر است.
جين هاجز، مدیر اداره‌ی برابری میان مردها و زنان سازمان جهانی کار توضیح می‌دهد: «آزار جنسی و دیگر اشکال آزار و سوءاستفاده – فیزیکی، کلامی یا روانی – یعنی تهدید، تعرض، استرس مرتبط با کار و خشونت تمام شغل‌ها و بخش‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، و همچنین مردها را همان‌گونه که زنان را. با این‌همه، هنوز هم عهدنامه‌ی بین‌المللی حقوق بشری‌ای وجود ندارد که به‌صراحت خشونت علیه زنان را ممنوع کند؛ این موضوع، در حق بین‌المللی که درباره‌ی حقوق بشر است، همچنان در حالی باقی مانده که نه خوب تعریف و مشخص شده، و نه به‌درستی درک شده.» همان‌طور که این مورد برای سیساندرا پیش آمده بود، مسئله‌ی اصلی این است که زنان به‌دلیل ترس از دست دادن شغل‌شان آزاری را که متحمل شده‌اند افشا نمی‌کنند.
خانم هاجز اشاره می‌کند که بهای این امر برای کارگران استرسی تشدیدشده، از بین رفتن انگیزه و خطر افزایش‌یافته‌ى حوادث کار است: «خشونت و آزار در محل کار مشکلی قابل ملاحظه برای راه یافتن زنان به بازار کار و توسعه‌ی شغلی‌شان به وجود می‌آورد و کیفیت شرایط کار را نیز پایین می‌آورد.» این امر همچنین برای مؤسسات تجاری نیز هزینه‌ای در بر دارد. دبورا فرانس ماسين، مدیر اداره‌ی فعالیت‌های کارفرمایان سازمان جهانی کار، توضیح می‌دهد: «این مسئله برای کارفرمایان معضلی بسیار بزرگ است. آزار در محل کار باعث حضور نیافتن در آن محل می‌شود، عملی که بسیار رخ می‌دهد؛ نوعی افت در انجام کار و همچنین کاهش بهره‌وری.»
جز سازمان جهانی کار، و فراتر از آن، کارفرمایان بی‌شماری نیز نگران این مسئله‌اند. برنت ويلتون، دبیر کل سازمان جهانی کارفرمایان، که نماینده‌ی بیش از صدوپنجاه فدراسیون کارفرمایی و تجاری در جهان است، اظهار می‌دارد: «خشونت در محیط کار نیز مسئله‌ای است مربوط به حقوق بشر. رویکردی مناسب به‌منظور رفع خشونت در محل کار، در وهله‌ی اول مستلزم تاختن به ریشه‌های اعمال تبعیض‌آمیز و آگاه بودن از شرایط و زمینه‌های متفاوت منطقه‌ای، فرهنگی و اجتماعی‌شان است.»
مبارزه علیه آزار جنسی
از میان تلاش‌هایی که سازمان جهانی کار انجام داده تا با خشونت در محل کار مبارزه کند، دو طرح به اجرا درآمده، یکی در بنگلادش و دیگری در سریلانکا.
همچنین، سازمان جهانی کار، به‌منظور انجام چندین برنامه در برزیل، آنگولا، آفریقای جنوبی، هند و چین، با آژان‌سهای دیگر همکاری کرده. کارشناسان سازمان جهانی کار، در همکاری با اتحادیه‌ها و کارفرمایان، در تهیه و تنظیم کتب و آیین‌نامه‌های راهنما در خصوص موضوع پیشگیری از آزار جنسی، در چندین کشور، به‌ویژه در شیلی و ویتنام، مشارکت داشته‌اند. همچنین این اتحادیه‌ها موجب شده‌اند که شروط و مواد الحاقی درباره‌ی آزار جنسی در قراردادهای گروهی گنجانده شود، و آیین‌های دادرسی انضباطی و مطالبات از راه غیر مستقیم به شکایات رسیدگی کنند. دان كانیا، مدیر اداره‌ی فعالیت‌های کارگران سازمان جهانی کار، توضیح می‌دهد: «سازمان جهانی کار آزار جنسی را به‌عنوان شکلی از خشونت در محل کار در نظر می‌گیرد.
بیایید آزار جنسی را نپذیریم و امروزه آن را از جهان کار برانیم تا شأن و برابری کارگران حفظ شود.» همچنین پژوهشگران سازمان جهانی کار، درحالی‌که از دولت‌ها حمایت کرده‌اند تا قوانین جدیدی را به رشته‌ی تحریر درآورند و اعمال کنند، تأثیر کلی خشونت در محل کار را ارزیابی می‌کنند. به‌عنوان مثال، در ویتنام، سازمان جهانی کار توصیه‌های بسیاری کرده تا آیین‌نامه‌ی جدید کار، که قرار است در ماه می 2013 به مرحله‌ی اجرا درآید، برای نخستین بار به‌صورت رسمی آزار جنسی در محل‌های کار را ممنوع کند. بخشی از این چالش مبتنی بر تغییر رفتارهاست. بسیاری از افراد، این موضوع را به‌عنوان «فقط کمی سرگرمی» در نظر می‌گیرند، و این‌گونه آن را به ابتذال می‌کشند. اما همان‌طور که جين هاجز اشاره می‌کند، آزار جنسی از جهات بسیاری زیان آور است:
«این موضوعی حقوق بشری است، اما همچنین به سلامتی و آموزش نیز مربوط می‌شود؛ و نیز مسئله‌ای‌ست اجتماعی-اقتصادی. خشونت در محل کار یک معضل پنهان است، اما پیامدهایش کاملاً عینی و ملموس‌اند.»
آزار جنسی چیست؟
- آزار جنسی شامل هر رفتار ناخواسته با بار معنایی جنسی است که به‌صورت فیزیکی، کلامی یا غیرکلامی ابراز می‌شود، یا هر رفتار دیگری که مبنای آن جنسیت است و نتیجه‌اش لطمه زدن به کرامت زنان و مردهاست، امری نامعقول که خوشایند هیچ کس نیست و باعث آزردن شخص می‌شود.
- آزار جنسی زمانی است که نپذیرفتن چنین رفتاری توسط یک شخص، یا تبعیت‌اش از آن، به‌شیوه‌ی صریح یا ضمنی به‌عنوان مبنای تصمیمی که بر کارش تأثیر می‌گذارد به‌کار گرفته می‌شود.
- آزار جنسی وقتی است که یک رفتار باعث ایجاد محیط کاری تهدیدآمیز، خصمانه یا تحقیرآمیز برای یک شخص می‌شود.
سازمان جهانی کار/ برگردان: هیئت تحریریه آکادمی چراغ
دوره ی مبارزه با انواع آزار جنسی (ویژه عمومی) در آکادمی چراغ به منظور بالا بردن آگاهی عمومی برای عموم مردم طراحی شده است تا بتوانند نه تنها اگر مورد آزار قرار گرفتند، بلکه به عنوان شاهد آزار نیز با آگاهی و به دور از قربانی‌نکوهی واکنش نشان دهند.
